Θάνατος στη Γη των Φουρ

• Έρευνα, Σενάριο, Σκηνοθεσία: Γιώργος Αυγερόπουλος
• Διεύθυνση & Οργάνωση Παραγωγής: Αναστασία Σκουμπρή
• Διεύθυνση Φωτογραφίας: Γιάννης Αυγερόπουλος
• Μοντάζ: Γιάννης Μπιλήρης, Άννα Πρόκου
• Πρωτότυπη Μουσική: Γιάννης Παξεβάνης
• Επιμέλεια & Συντονισμός Έρευνας: Άγγελος Αθανασόπουλος
• Οργάνωση Έρευνας: Αχιλλέας Κουρεμένος
• Δημοσιογραφική Επιμέλεια Ιστοσελίδας: Αποστόλης Καπαρουδάκης

«Κοιτώ τα πρόβατα στην όαση. Βλέπω ότι έρχονται Janjaweed -γρήγορα, πάνω σε άλογα και καμήλες, με Καλάσνικοφ, πυροβολώντας και ουρλιάζοντας ‘σκοτώστε τους σκλάβους, σκοτώστε τους μαύρους!’. Είδα ανθρώπους να πέφτουν γεμάτοι αίματα. Τα παιδιά τα κυνηγούσαν. Πήραν κάποια από μας, δεν τα ξανάδαμε. Πήραν και όλα μας τα ζώα. Μετά τα αεροπλάνα ήρθαν και βομβάρδισαν το χωριό. «

Αμπντ αλ Ραχμάν 13 ετών

«Νταρφούρ» σημαίνει «Η Γη των Φουρ». Είναι μία επαρχία του Σουδάν, μεγάλη σε έκταση όσο η Γαλλία. Πήρε το όνομά της από την αφρικανική φυλή των Φουρ, που είναι μια απ’ τις μεγαλύτερες της περιοχής.

Στο Νταρφούρ υπάρχουν φυλές αφρικανικής και αραβικής προέλευσης. Συνήθως οι Αφρικανοί είναι αγρότες. Αντίθετα οι Άραβες είναι νομάδες κτηνοτρόφοι. Οπλισμένοι Βεδουίνοι, σκληροτράχηλοι άνθρωποι της ερήμου.

Στις αρχές της δεκαετίας του 80, η ξηρασία είχε ήδη αρχίσει να δείχνει τα δόντια της. Η στάθμη της βροχής μειώθηκε κατά 40%. Η έρημος επεκτεινόταν. Οι επιστήμονες θεώρησαν ότι ήταν ένα προσωρινό παιχνίδι της φύσης. Αργότερα αποδείχθηκε ότι έκαναν λάθος. Ήταν μια από τις πρώτες εκδηλώσεις του φαινομένου, που σήμερα ονομάζουμε υπερθέρμανση του πλανήτη.

Οι Άραβες νομάδες αναζήτησαν νέους βοσκότοπους για τα κοπάδια τους. Έτσι βρέθηκαν νοτιότερα στη γη των αφρικανών γεωργών. Ξέσπασαν συγκρούσεις. Ίσως οι πρώτες συγκρούσεις που έγιναν ποτέ, ως αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής. Ήταν όμως μικρής έκτασης και συνήθως επιλύονταν μέσα από τις δομές των φυλών.

Μέχρι την στιγμή που η κυβέρνηση του Προέδρου Μπασίρ αποφάσισε να εφαρμόσει μια τακτική από την εποχή της Αγγλικής αποικιοκρατίας. Να χρησιμοποιήσει τοπικές διαφορές για λίγη γη και πολύτιμο νερό, προκειμένου να πάρει μια ομάδα με το μέρος του.

Το 2003 χωρικοί αφρικανικών φυλών σχηματίζουν αντάρτικες ομάδες και ξεκινούν επιθέσεις ενάντια στα κυβερνητικά στρατεύματα, κατηγορώντας τη συγκεντρωτική κυβέρνηση του Χαρτούμ για οικονομικό στραγγαλισμό του Νταρφούρ, για αδιαφορία στην ανάπτυξη υποδομών και για μεροληψία υπέρ των αραβόφωνων πληθυσμών της περιοχής. Ως απάντηση, η κυβέρνηση εξαπολύει βομβαρδισμούς από αέρος και ταυτόχρονα, τους Τζαντζαουίντ, παραστρατιωτικούς αραβόφωνους νομάδες στρατολογημένους από διάφορες φυλές.

«Αυτοί είναι άνθρωποι της ερήμου», λέει ο Χασάν Αλ Τουράμπι εξέχουσα πολιτική φυσιογνωμία του Σουδάν. Ο κ. Τουράμπι μαζί με τον σημερινό πρόεδρο ανέτρεψαν το 1989 τη κυβέρνηση με πραξικόπημα, αλλά σύντομα ο στρατηγός Μπασίρ έβγαλε από τη μέση τον παλιό του σύμμαχο. «Αυτοί δεν γνωρίζουν καθόλου από διαταγές, γιατί είναι στην έρημο η οποία είναι ένας ανοιχτός ορίζοντας. Είναι σαν τα ζώα, αν αφήσεις τα ζώα θα γίνουν άγρια, αν τα εξημερώσεις, θα γίνουν εξημερωμένα. Αυτοί είναι απλά άγριοι καβαλάρηδες αλόγων, σαν τα αρχαία έθνη, τους Βάρβαρους, ξέρεις…»

Οι Τζαντζαουίντ έγιναν συνώνυμο του ολέθρου. Το όνομά τους λέγεται πως σημαίνει σε αραβική διάλεκτο «Διάβολος στην ράχη του αλόγου». Όταν εισέβαλλαν σε αφρικανικά χωριά δεν άφηναν τίποτα όρθιο.

«Είχαν άλογα, τρέχανε…Επιτέθηκαν στα χωριά μας», λένε όσοι γλίτωσαν από την Σίρμπα και τη Σελέια δύο κοινότητες που ισοπεδώθηκαν φέτος. « Χιλιάδες αθώοι άνθρωποι, αγρότες, σκοτώθηκαν στα χωράφια τους. Μετά ήρθαν και κάψανε το χωριό, σκότωσαν τους κατοίκους και ρίξανε τα αγόρια στη φωτιά. Κάψανε τα αγόρια και τα κορίτσια ήταν όμορφα… τα βιάζανε. Τους γέρους τους μαστίγωσαν αλύπητα και τους άντρες τους σκότωσαν. Χάσαμε τα χωράφια μας, τα χωριά μας και όλη μας την πατρίδα.»

Μέχρι σήμερα από τις συγκρούσεις των ανταρτών των Τζαντζαγουίντ και του στρατού έχουν σκοτωθεί πάνω από 300.000 άνθρωποι και έχουν εκτοπιστεί από τις εστίες τους περισσότεροι από 2,2 εκατομμύρια.

Ο Γιώργος Αυγερόπουλος στο «Θάνατος στη Γη των Φούρ» καταγράφει μια τραγωδία για την οποία ελάχιστα γνωρίζουμε. Με βάση την Τζενέινα μια πόλη στην άγρια δύση του Νταρφούρ, περιπλανιέται στους καταυλισμούς των προσφύγων, στα βομβαρδισμένα χωριά της ερήμου και ακολουθεί τις δυνάμεις των Ηνωμένων Εθνών που δεν έχουν καταφέρει να προσφέρουν κάποια ουσιαστική διέξοδο, αρκούμενοι ουσιαστικά σε ρόλο παρατηρητή και καταγραφέα των γεγονότων.

Τα γυρίσματα που διήρκησαν τρεις εβδομάδες διακόπηκαν αρκετές φορές από άνδρες της μυστικής αστυνομίας οι οποίοι προσήγαγαν τον ίδιο και τον διευθυντή φωτογραφίας Γιάννη Αυγερόπουλο, στο αστυνομικό τμήμα για ανάκριση. Με τον πρόεδρο του Σουδάν Ομάρ Μπασίρ να κατηγορείται από το διεθνές ποινικό δικαστήριο της Χάγης για γενοκτονία, το θέμα Νταρφούρ είναι για την κυβέρνηση ύψιστης προτεραιότητας.

«Οι ακτιβιστές έχουν εξαπατήσει την διεθνή κοινότητα για την κατάσταση,» λέει ο Γκάζι Σαλαχεντίν, σύμβουλος του προέδρου Ομάρ Αλ Μπασίρ. «Έχει γίνει μπίζνες του Χόλυγουντ, ηθοποιοί έρχονται στο Νταρφούρ για να ποζάρουν με φτωχούς ανθρώπους. Το θέμα έχει γίνει αντικείμενο εκμετάλλευσης. Θεωρώ ότι ο Οκάμπο έχει ενστερνιστεί την άποψη των ακτιβιστών. Πιστεύω ότι έχει αποτύχει να διαχωρίσει τη δουλειά του ως δικαστής και επιδιώκει την ανάδειξη της εικόνας του ως ακτιβιστής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων». Επισημαίνει επίσης ότι πίσω από την δίωξη και τον χαρακτηρισμό της υπόθεση ως «γενοκτονία» κρύβονται οι κακές σχέσεις του Σουδάν με τις ΗΠΑ, που άνοιξε τον δρόμο για την εκμετάλλευση όλων των πετρελαϊκών πηγών της χώρας από τους Κινέζους.